Hejmpagho

Biografiaj notoj pri
IVO LAPENNA

Biografiaj Notoj estas publikigita en la internacia revuo Horizonto, n-ro 6/1984.


Vivo | Agado en la Esperanto-Movado | Diversajhoj
 
  supren

Vivo de Ivo Lapenna, 05.11.1909 - 15.12.1987

Ivo Lapenna naskighis en Split (Dalmatio, Jugoslavio) la 5-an de novembro 1909 en malnova dalmata, aristokrata familio. La patro, Petar, estis akademia konstruingheniero kaj univ. profesoro; la patrino, Amelia, pianistino. Li studis klasikan gimnazion en Split, poste en Zagreb, kie li abiturientighis kun bonega sukceso. Juron li studis en la Jura Fakultato de la Universitato de Zagreb, diplomighis kun eminenta rezulto en 1932 kaj doktorighis la 31-an de oktobro 1933. En la sama jaro li finis la okjaran mezgradan lernejon de la Muzika Akademio en Zagreb (violonchelo) kaj diplomighis kiel mezgrada instruisto de muziko. Post la deviga soldatservo en la lernejo por la rezervaj oficiroj en Tuzla (Bosnio) en 1933/34, kiun li finis kiel la unua en la rango kaj farighis rezerva leutenanto, li praktikis kiel jughista-advokata kandidato en kortumoj kaj en advokataj oficejoj, laste kaj plej longe en tiu de la konata progresema advokato, D-ro Ante Ramljak. Li faris la t.n. praktikan jughistan-advokatan ekzamenon en 1938 en la Apelacia Kortumo de Zagreb. D-ro Ramljak ofte defendis akuzitojn en politikaj kazoj kun la helpo de D-ro Lapenna. Ili farighis bonaj amikoj. Ramljak poste ellernis Esperanton.

La 10-an de aprilo 1941 la naziaj kaj ustashaj trupoj okupis Zagreb. D-ro Lapenna, kiu pro siaj demokrataj, progresemaj ideoj kaj aktivadoj, inkluzive la laboron por Esperanto, trovighis sur la listo de arestotoj kaj deportotoj, tuj "subterighis" kaj fine de julio 1941 per falsa pasporto sukcesis fughi en Split, tiutempe sub itala-fashista okupiteco. Li alighis al la Naciliberiga Movado kaj en 1943 al la Naciliberiga Armeo. Li plenumadis diversajn taskojn sur la teritorioj liberigitaj de la partizanoj en Bosnio, Norda Dalmatio kaj sur la insuloj Brach, Hvar kaj Vis, chefe korespondanto de Slobodna Dalmacija (Libera Dalmatio). Komence de 1944 li estis sendita en Bari (Italio) por farighi redaktoro de Dnevne Vijesti (Tagnovajhoj) de la Jugoslavia Milita Misio en Bari kaj, iom poste, de Glasnik Ujedinjenih Nacija (Heroldo de Unuighintaj Nacioj), kiun la aliancana aviadilaro jhetadis en 10 milionoj da ekzempleroj sur la okupitan teritorion de Jugoslavio tri fojojn semajne.

Ekde aprilo 1944 ghis la fino de la milito en majo 1945 li estis chefredaktoro de Libera Dalmatio (Slobodna Dalmacija) unue semajna en kavo sur la insulo Vis, kaj poste chiutaga en liberigita Split. En novembro 1943 li sukcesis organizi konferenceton de dekkvino da esperantistoj en la urbeto Livno (Bosnio), chirkauita de la malamikaj trupoj. Oni audadis la tondradon de kanonoj. En 1945 li estis demobilizita kaj farighis rezerva oficiro de la Jugoslavia Armeo kun la grado de majoro.

Post la milito li unue estis chefo de la Departemento pri Hejma Preso de PR Kroatio kaj iom poste redaktoro de Narodne Novine (Oficiala Gazeto) de PR Kroatio. Sekvis lauvice: docento, iom poste profesoro pri Internacia Juro kaj Internaciaj Rilatoj en la Jura Fakultato de la Universitato en Zagreb; samtempe lekciisto pri Historio de Diplomatiaj Rilatoj kaj Historio de Politikaj Doktrinoj; paralele honoraria lekciisto pri Internaciaj Rilatoj en la Ekonomika Fakultato; eksperto pri Internacia Juro en la Delegacio de Jugoslavio che la Packonferenco en Parizo en 1946; advokato-konsilisto de Albanio en la proceso kontrau Britio pro la incidentoj en la Markolo de Korfuo antau la Internacia Kortumo en Hago en 1947/48; ekde 1948 Membro-Korespondanto de la Jugoslavia Akademio de Sciencoj kaj Artoj en Zagreb. Krome, partoprenis en la redaktado kaj verkado de Zbornik Pravnog Fakulteta u Zagrebu (Kolekto de la Jura Fakultato en Zagreb) kaj estis membro de la redakta komitato de la chefa jugoslavia jura periodajho Arhiv za Pravne i Drushtvene Nauke (Arkivo por la Juraj kaj Sociaj Sciencoj) en Beograd. Inter 1946 kaj 1949 cheestis plurajn landajn kaj internaciajn jursciencajn konferencojn en Beograd, Parizo, Bruselo kaj en la Akademio de Internacia Juro en Hago.

Ekde la fino de 1949 Ivo Lapenna rezidas ekster Jugoslavio. Unue li estis en Parizo kaj ekde la mezo de 1951 en Londono, kie li poste farighis brita shtatano. Li estis kontrakta kunlaboranto de la franca Centre National de la Recherche Scientifique (Nacia Centro por Sciencaj Esploroj), por kiu li verkis sian Conceptions Soviétiques de Droit International Public (Sovetiaj Konceptoj de Internacia Publika Juro). En Londono li estis lauvice: Ekde 1956 "research fellow" (esplorkolego), lekciisto, docento kaj mallonge post tio profesoro pri Kompara Sovetia kaj Orienteuropa Juro en la mondfama The London School of Economics and Political Science de la Universitato de Londono, per kio li atingis sian duan profesorecon. Post sia pensiigho en oktobro 1977 li ricevis la titolon de "Em. Profesoro de Kompara Sovetia kaj Orienteuropa Juro de la Universitato de Londono", sed, lau la peto de la universitataj autoritatoj, daurigas sian kutiman universitatan laboron. En 1972 li ricevis de la Universitato en Fort Lauderdale (Usono) la titolon de "Doktoro honoris causa pri Internaciaj Rilatoj". Li farighis membro de pluraj jursciencaj institutoj kaj societoj, el kiuj la plej grava estas la Instituto pri Mondaj Aferoj (Institute of World Affairs) en Londono.

Aldone al sia instrua kaj jurscienca laboro en la Universitato de Londono, Prof. Lapenna lekciis kiel invitito au gastprofesoro en multaj aliaj universitatoj au jursciencaj institutoj, ekz. en tiuj de Beograd, Uppsala, Stockholm, Hamburg, Köln, München, Venezia, Paris, Strasbourg, New York, Washington, Harvard,Yale, Sydney, Camberra.

Ivo Lapenna forpasis la 15-an de decembro 1987 en Kopenhago kaj estas entombigita tie.
  supren
Birthe & Ivo Lapenna
 
  supren

Funkcioj kaj laboro en la Esperanto-Movado

Ellernis Esperanton kiel memlernanto en 1928. Kunfondinto de Studenta Esperanto-Klubo (poste Akademia Esperanto-Klubo) en la Universitato de Zagreb en 1929, kaj ghia prezidanto ghis aprilo 1941; fondinto de Studenta Tutmonda Esperanto-Ligo (STELO) dum la UK en Budapeshto en 1929, kaj ghia prezidanto ghis la komencigho de la Dua Mondmilito; prezidanto de Jugoslavia Esperanto-Ligo de 1937-1950; komitatano kaj estrarano de IEL (ekde 1947 UEA) de 1938-1974; ghenerala sekretario de UEA de 1955-1964; prezidanto de UEA de 1964-1974; fondinto de Internacia Esperanto-Asocio de Juristoj (IEAJ) en 1957 kaj ekde tiam ghia prezidanto, iniciatinto kaj dum pluraj jaroj redaktoro de ghia organo Internacia Jura Revuo; membro de la Akademio de Esperanto ekde 1952; kunfondinto de Internacia Centro de la Neutrala Esperanto-Movado (ICNEM) en 1980 kaj ekde tiam ghia prezidanto; membro de la redakta komitato de Horizonto kaj ghia chefa kunlaboranto.

Chefaj etapoj en la konstruado de la moderna internacia Esperanto-Movado:

1949: Iniciatis la fondon kaj ellaboris la regularojn de Internacia Somera Universitato, Belartaj Konkursoj (propono de R. Rosetti) kaj Oratoraj Konkursoj.
1950: Organizo de la unua Kongresa Gazetara Servo por ebligi kontaktojn kun la publiko.
1950-1951: Prelegvojagho dum kiu li faris pli ol 300 prelegojn en 108 urboj en ses landoj de Okcidenta Europo, pluraj miloj da auskultantoj. Vigligo de la Movado en tre multaj lokoj.
1952: Fondis la Centron de Esploro kaj Dokumentado (CED), farighis ghia Honorofica Direktoro kaj restis en tiu pozicio ghis 1975.
1954: Grandaj kampanjoj lige kun la Peticio al UN/Unesko, kronitaj per la kon- sultaj rilatoj inter UEA kaj Unesko kaj per la Rezolucio de Unesko de la 10-a de decembro 1954. Miloj da artikoloj en la monda gazetaro.
1955: Ellaboro de projekto de nova, moderna Statuto de UEA, ellaboro de la Unua Baza Programo de UEA, organizo de la informa laboro, kreo de informaj fakoj kaj amasa aktivigo de la informado pri Esperanto.
1956: Ellaboro de la bazaj Principoj de Informado kaj akcepto de tiuj principoj en Frostavallen post plurtagaj diskutoj (Principaro de Frostavallen).
1957: Fondo de Koresponda Servo kaj Magnetofona Servo lau iniciato de R. Eichholz. Fondo de Internacia Esperanto-Asocio de Juristoj (IEAJ).
1958: 50-jara datreveno de la fondigho de UEA, granda publikeco donita al tiu evento.
1959: Impona Zamenhof-Jaro kun amaso da artikoloj en nacilingvaj periodajhoj, ekspozicioj, prelegoj, informoj en radio kaj televido, festoj okaze de plia rondvojagho de Ivo Lapenna en kelkaj landoj kun kulmina, altnivela festo en Kopenhago. Zamenhof deklarita unu el la grandaj personecoj de la homaro fare de Unesko.
1960: Ellaborita la Regularo pri Internaciaj Ekzamenoj, unuaj ekzamenoj.
1961: Arta Festivalo en Harrogate, acheto de la domo de UEA en Rotterdam per rimedoj havigitaj chefe dank'al jura argumentado kaj negocado de Ivo Lapenna. Post sukcesaj intervenoj UEA ricevis la prestighan pozicion B en la rilatoj kun Unesko.
1962: Plenumo de la Unua Baza Programo preskau komplete kaj akcepto de la Dua Baza Laborprogramo.

1963-1964: Grava lerneja konferenco, Dua Arta Festivalo, ekeldono de Monda Kulturo (post longaj preparlaboroj), komencigho de la preparlaboroj por la Jaro de Internacia Kunlaboro lau aparta multdirekta programo.
1965-1966: Realigado de la Programo por IJK, amasa kolektado de subskriboj je la Propono al UN, transdono de la Propono en ceremonio de la 6-a de oktobro 1966 en la Sekretariato de UN en New York (pri detaloj v. chp. 22.4 de Esperanto en Perspektivo ). La Proponon entute subskribis preskau unu miliono da unuopuloj kaj 3846 organizajhoj kun preskau 73 milionoj da membroj.
1967-1968: Preparlaboroj kaj realigo de la programo por la Jaro de Homaj Rajtoj; kolekto de financa bazo, preparlaboroj kaj aperigo de la prestigha La Monda Lingvo-Problemo en 1968.
1969-1970: Ellaboro de speciala plano por la Internacia Jaro de Edukado; prelegvojagho kun lekcioj pri fakaj-juraj temoj en la finnaj universitatoj en Esperanto kun nacilingvaj tradukoj.
1971: Forumo dum la UK en Londono kun partopreno de reprezentantoj de British Counsil, Goethe Societo kaj aliaj; la tuta materialo eldonita en 1971 ankau kiel aparta broshuro sub la titolo La Problemo de Lingva Komunikado en la Mondo. Plenumo de la Dua Baza Laborprogramo kaj ellaboro de la Tria.
1972-1973: Reviziado de la projekto de la Tria Baza Programo kontraue al la konceptoj de Ivo Lapenna, akcepto de la reviziita teksto en 1973, poste neniam realigita.
1974-1984: Multnombraj artikoloj, prelegoj kaj paroladoj kun la celo revenigi UEA sur la vojon de aktiva neutraleco, sendependeco kaj plua lauplana laboro surbaze de la principoj montrighintaj korektaj ghis 1974. En 1974 publikigo de Esperanto en Perspektivo: Faktoj kaj Analizoj pri la Internacia Lingvo. Krome: ellaboro de Programo por agado de Europa Klubo en Europo; iniciato de komunaj agadoj por la Jubilea Jaro 1987 kaj Projekto de Baza Programo por tiuj agadoj (ambau, bedaurinde, ne realigataj).

Instruado de Esperanto

Lernolibro Esperanto u Deset Lekcija (Esperanto en Dek Lecionoj), tri eldonoj, la lasta en 1945, kaj 77 kursoj por komencantoj, progresintoj kaj pri parolarto inter 1929 kaj 1949.

Chefaj verkoj en Esperanto

Retoriko (3 eldonoj: 1950, 1958, 1971) aperis ankau en japana traduko; Aktualaj Problemoj de la Nuntempa Internacia Vivo (1952); La Internacia Lingvo (1954); Memorlibro pri la Zamenhof-Jaro (red., 1960); Elektitaj Paroladoj kaj Prelegoj (1966); Por Pli Efika Informado (1974); Esperanto en Perspektivo: Faktoj kaj Analizoj pri la Internacia Lingvo (chefredaktoro kaj chefautoro, 1974); Hamburgo en Retrospektivo (2 eldonoj: 1975, 1976); CED-Dokumentaro (ch. 300 dokumentoj en Esperanto kaj en la angla, multaj ankau en la franca kaj en aliaj lingvoj, verkitaj de Ivo Lapenna). Krome: ch. 1500 artikoloj kaj amaso da noticoj, recenzoj kaj similaj tekstoj en Esperanto kaj en diversaj naciaj lingvoj pri Esperanto au lige kun ghi.

Tiu poresperanta aktivado proporcie dividita inter la bazaj agadsferoj - scienca dokumentado, informado, instruado, praktikaj servoj en la plej vasta senco de la vorto - postulis minimume 65.000 efektivajn laborhorojn inter 1929 kaj 1984.


  supren
Dum la kampanjoj lige kun la Peticio al UN/Unesko
 
  supren

Diversajhoj

Chefaj jursciencaj verkoj en naciaj lingvoj

Ujedinjene Nacije (Unuighintaj Nacioj). Historija Diplomacije I kaj Historija Diplomacije II (Historio de Diplomatio I kaj II) en la kroata; Conceptions Soviétiques de Droit International Public (Sovetiaj Konceptoj de Internacia Publika Juro) en la franca; State and Law: Soviet and Yugoslav Theory (Shtato kaj Juro: Sovetia kaj Jugoslavia Teorioj); Soviet Penal Policy (Sovetia Punjura Politiko) en la angla. Krome: ch. 150 jursciencaj monografoj, studoj kaj artikoloj en la kroata, angla, franca , itala, germana kaj Esperanto.

Scio de lingvoj

pasive kaj aktive: kroata, Esperanto, angla, franca, itala, germana, rusa: nur pasive pli au malpli bone: slovena, makedona, bulgara, chehha, slovaka, hispana, latina kaj antikva greka (nur tre malmulte).

Sporto

Kiel juna homo biciklado, naghado, skiado, atletiko, precipe mezdistanca kurado (mallongdauraj jugoslaviaj rekordoj je 400 kaj 800 metroj).


  supren
Por Paco en Libereco - Por Libereco en Paco

© Fondajho Ivo Lapenna - 1998.01.07.