Europa, zelfs ten tijde van zijn hevigste vijandschap tegen de Islam, werd verblind door de hoge beschaving van de muslims. Ontelbaar veel ontleende het aan het sierend en bouwkundig genie van de Arabieren en een diepgaande studie zou aan het licht brengen, dat het daaraan veel meer verschuldigd is dan aan de Grieksche en Latijnse Oudheid. Zo'n studie echter zou ons te ver van ons onderwerp af voeren. Laat ons slechts bij wijze van merk-waardigheid aantekenen, dat volgens de geschiedkundige Dulaure, Arabische bouwmeesters zouden zijn gebruikt bij de bouw Onze-Lieve-Vrouwe-Kerk van Parijs.

Op het gebied wetenschap was de invloed van de muslims niet minder vruchtbaar. Om er een denkbeeld van te geven, weten wij niet beter te doen, dan de mening samen te vatten, geuit door Dr. Gustave Le Bon in zijn opmerkelijk werk: De Beschaving van de Arabieren. "Vooreerst, zo zegt hij, moet men erkennen, dat wij de vervanging van "het gezag van de Meester" door "ervaring en waarneming", de grondslagen van de moderne wetenschappelijke werkwijzen, aan de Arabieren te danken hebben, en niet aan Bacon, waaraan dat in het algemeen wordt toegeschreven. Na te hebben vastgesteld, dat de hoogste graad van wetenschap bestaat in het zelf en naar eigen wens te voorschijn roepen van de verschijnselen, voegt de beroemde geleerde Humboldt daaraan toe: "De Arabieren verheffen zich tot deze graad, die bij de Ouden (Egyptenaren, Grieken, Romeinen) vrijwel onbekend was."

1. "De beoefening van de wiskunde was zeer verbreid onder hen, en de vorderingen, die zij in de algebra maakten, vervormden deze wetenschap zodanid, dat men de Arabieren de vinding van algebra heeft toegeschreven. Aan hun ook danken wij de eerste toepassingen van de algebra op de meetkunde, en het invoeren van de tangens in de trigonometrie. De sterrekunde werd met hartstocht beoefend in hun scholen te Bagdad, Damaskus, Samarkand, Cairo, Fez, Toledo, Cordoba enzovoorts, waarvan de ontdekkingen in de navolgende samenvatting kunnen worden opgesomd:

• invoering van de tangens in de sterrekundige berekeningen;
• samenstelling van tafelen betreffende de beweging van de hemellichamen;
• nauwkeurige vaststelling van de helling van de ecliptica en van haar voortgaande vermindering;
• nauwkeurige schatting van de teruggang van de evennachtspunten;
• eerste nauwkeurige bepaling van de duur van het jaar;
• ten slotte dankt men hun de vaststelling van de onregelmatigheden van de grootste breedte van de maan, en de ontdekking van de derde onregelmatigheid van de maansbaan, thans onder den naam van variatie bekend.

• Op wetenschappelijk terrein verrichten zij de nauwkeurige astronomische plaatsbepalingen, die aan de kaarten ten grondslag liggen, en zij verbeteren de geweldige vergissingen, die door de Grieken in dit opzicht begaan zijn.
• Op het terrein van de ontdekkingen geven zij reisverhalen in hetlicht, die verschillende landstraken doen kennen, waarvan men voor hen nauwelijks vermoeden had, en waarbinnen Europeanen nimmer waren doorgedrongen. Op een kaart van Edrisi, die van 1160 dateert, staan de bronnen van de Nijl volmaakt aangegeven, en hoe hij stroomt door de grote meren nabij de evenaar, die de Europeanen pas in de tweede helft van de negen-tiende eeuw zouden ontdekken.

• hooggaande kennis van de theoretische natuurkunde, vooral wat de wetten van de lichtbreking betreft;
• samenstelling van de meest vernuftige natuurkundige instrumenten;
• ontdekking van de voornaamste stoffen van de scheikunde, zooals de alkohol, het salpeterzuur, het zwavelzuur;
• en de voornaamste bewerkingen, zoals het distilleren;
• de toepassing van de scheikunde op de geneeskunde
• en de toepassing van de scheikunde op de nijverheid, in het bijzonder het winnen van metalen, op de vervaardiging van staal, op het verven van stoffen ...
• en door hen wordt de vervaardiging van papier uit vodden in plaats van perkament, papyrus en het Chineese zijde-papier.

• Onder de geneeskundige grondstoffen zijn wij hun talrijke middelen verschuldigd, zoals de cassia, de sennebladen, de rhabarber, de tamarinde, de kamfer, de alkohol, de ammoniak en vele andere. Zij waren met recht de ontdekkers van de geneeskunde.
• Het meerendeel van de preparaten, thans nog in gebruik, zijn wij hun verschuldigd: siropen, verzachtende dranken, pleisters, smeersels, zalven, het gedistilleerde water, en vele anderen.
• De chirurgie insgelijks dankt de Arabieren grondslagleggende verbeteringen. Tot kort geleden vormden hun werken het uitgangspunt van het academisch onderwijs aan de Geneeskundige Faculteiten. In de XI-e eeuw van onze jaartelling kenden zij de be-handeling van:
• de staar door omlaag drukken of verwijderen van de ooglens;
• de niersteenverbrijzeling
• de behandeling van bloeduitstortingen door besproeiing met koud water;
• het gebruik van bijtende middelen, van fistelproppen en van toeschroeiing door vuur.
• Het verdoven, waarvan men de hoofdzakelijke ontdekking voor recent houdt, schijnt hun niet onbekend te zijn geweest. Zij bevelen immers bij punlijke behandeling het gebruik aan van dolik (bepaalde giftige grassoort), om de lijder te doen inslapen: "Totdat hij het bewustzijn en het gevoel verliest."
• Eveneens hadden zij groot vertrouwen in de gezondheidsleer voor de behandeling van ziekten. De afwachtende geneeskunde, die heden ten dage het allernieuwste schijnt te zijn in de moderne wetenschap, redeneert niet anders." (Dr. G. Le Bon, La Civilisation des Arabes (De Beschaving van de Arabieren) (Paris, 1884).

Op geestelijk gebied had de invloed van de muslims wellicht nog kostelijker gevolgen. Zoals Jezus (`Iesa) (as) gelijkheid en broederschap predikte, had Muhammad (sas) het geluk, die nog bij zijn leven onder de muslims te verwezenlijken. Het zou niet redelijk zijn, te beweren, dat zijn voorbeeld onmiddellijk heeft kunnen inwerken op de Franse Revolutie, die van zijn gelukmakende arbeid ongeveer niets afwist. Niettemin waren de eerste pogingen tot die bevrijding van de gedachte, die de moderne samenleving op nieuwe grondslagen zou vestigen, het logisch gevolg van zijn leer, de Islaam, zoals bewezen kan worden. Inderdaad komt aan een muslim wijsgeer, Ibn Rushd (Averrhoes), die van 1120 tot 1198 in Andulisie (huidige Spanje) leefde, de eer toe, het eerst de vrijheid van de gedachte, die men niet moet verwarren met het atheisme, in Europa te hebben ingevoerd.

Tegenover het mythologische pantheisme, tegenover het christelijk anthropomorfisme, stelde Averrhoes het zuivere deisme van de Islaam, en zijn "Commentaren op Aristoteles", hoewel sterk islamitisch gekleurd, brachten alle onafhankelijke geesten van de Europese Middeleeuwen in geestdrift. Het Averrhoisme, dat daaruit ontstond, mag terecht worden beschouwd, niet alleen als de voorlooper van der Hervorming, maar ook als de vader van het moderne Rationalisme.

Ten slotte was de invloed van de Islamitische zeden op die van Europa niet minder heilzaam. Aan uiterste godsdienstige verdraagzaamheid, waarover wij verderop nog zullen spreken, paarden de Arabieren zeer ridderlijke opvattingen: "Het is onder de Arabieren van Spanje, dat die ridderlijke geest ontstond, die later de krijgers van het Noorden zich hebben eigen gemaakt, alsof hij een eigenschap was van de christelijke volkeren," verklaart de vermaarde schrijver Blasco Ibanez in zijn roman: "In de schaduw van de kathedraal".

Laat ons omtrent dit punt nog de opmerkingen aanhalen van Dr. Le Bon:

"Evenals de christelijke Ridderlijkheid, die later kwam, had de Arabische Ridderlijkheid haar voorschriften. Men was niet waardig ridder te zijn, als men niet beschikte over de tien volgende eigenschappen: goedheid, dapperheid, vriendelijkheid, dichterlijk talent, welsprekendheid, kracht, goed ruiterschap, bedrevenheid met de lans, het zwaard en de boog....

"Toen de Waalie (goeverneur) van Cordoba in 1139 voor Toledo, dat aan de christenen behoorde, het beleg had geslagen, zond koningin Berengaria, daar binnen ingesloten, hem een boodschapper, om hem onder het oog te brengen, dat het een dapper, hoofs en edelmoedig ridder onwaardig was, een vrouw aan te vallen. De Arabische bevelhebber trok zich onmiddellijk terug, en vroeg als enige gunst, de koningin te mogen begroeten....

"De Arabische kronieken uit Spanje zijn vol gelijksoortige verhalen, die bewijzen, hoe algemeen verbreid die ridderlijke eigenschappen waren, en een zeer vooraanstaande christelijke geleerde, Barthelemy-Saint-Hilaire, stelt openhartig vast, hoeveel de Europese zeden daaraan verplicht zijn. "Door de omgang met de Arabieren en naar hun voorbeeld", zegt hij in zijn boek over de Qur'aan, "verzachtten de ruwe heren uit de Middeleeuwen hun lompe zeden, en zonder iets van hun dapperheid te verliezen, ervoeren de ridders zachtmoediger, edeler en menselijker gevoelens. Het is twijfelachtig of het enkele christendom, hoe weldadig het ook was, hun die had ingegeven."

"Wellicht zal de lezer zich afvragen, waarom, als dat zo is, de invloed van de muslims heden ten dage zo wordt miskend door geleerden, wier geestelijke gesteldheid hen boven ieder godsdienstig vooroordeel schijnt te plaatsen. Dat komt, omdat de onafhankelijkheid van mening in waarheid veel meer schijnbaar dan werkelijk is, en omdat wij over sommige onderwerpen volstrekt niet vrij zijn, te denken zoals wij willen. De overgeerfde vooroordelen, die wij ten aanzien van de Islaam en zijn volgelingen, hebben, hebben zich gedurende te vele eeuwen opgehoopt, om niet tot in ons gestel zelf te zijn doorgedrongen . . .

"Voegen we daaraan dat andere vooroordeel toe, dat evenzeer overgeerfd en door onze verfoeilijke klassieke opvoeding bij ieder nieuw geslacht vermeerderd is, dat alle wetenschappen en letteren van het verleden uitsluitend van de Grieken en van de Latijnen afkomstig zijn, dan zien wij gemakkelijk in, dat de geschiedenis van de Europese beschaving in het algemeen slecht gekend wordt. Voor zekere geesten zal het altijd vernederend blijven, dat het Christelijk Europa het aan muslims is verschuldigd, dat het zich van barbaarsheid heeft los gemaakt...." (Dr. Gustave Le Bon).

Door welke oorzaken is de Islaam, die gedurende de acht eeuwen, dat hij in Spanje heeft geheerst, dat land aan de spits van de Westerse beschaving had gesteld, en die van Delhi en Boekhaara tot aan Constantinopel en Fez met geen mindere glans had geschitterd, zo snel tot verval gekomen?

De eerste oorzaak moet worden gezocht in het niet naleven van de Qur'aan en de Sunnah, de beginselen van de Islaam die de Profeet (sas) aan ons heeft achtergelaten en waar hij bij zijn leven zoveel moeite had gehad, ingang te doen vinden in het gehele menselijke maatschappij. Dit was de oorzaak van zijn welslagen en van dat van de eerste vier khalifa's. Een voorbeeld moge aantonen, met welk een gestrengheid die beginselen aanvankelijk werden toegepast:

"Djabala, een rijk, machtig en hoogmoedig vorst, pas kort geleden bekeerd tot de Islaam, had een armen Bedoeien hevig in het gelaat geslagen, omdat hij hem per ongeluk had aangestoten, toen hij rondom de Ka'ba zijn godsdienstplichten vervulde (tawaaf). Zonder rekening te houden met de rang van de schuldige of met het gevaar, dat erin mocht zijn gelegen, een zo gewichtige persoonlijkheid van zich te vervreemden, oordeelde de Khalief `Umar (ra), dat voor de eer en de toekomst van de Islaam de gelijkheid voor de Shari`ah (Islamitische wet) boven iedere andere overweging de voorrang moest hebben. En hij veroordeelde koning Djabala, door de hand van de nederige Bedoeien een gelijke afstraffing te ondergaan, als die hij hem had toegediend."

Met zo onbuigzame beginselen kon niemand trots te zijn dan op wat hij persoonlijk tot stand gebracht had, en de naijver voor het welzijn van de Islaam verwekte wonderen. Slechts zij, die het verdienden, werden tot aanvoerder gekozen, en die aanvoerders werden met volstrekte gehoorzaamheid gevolgd, omdat zij oprecht werden bewonderd en geeerbiedigd.

Ongelukkigerwijze werd deze voornaamste gedachte van de Profeet (sas) slechts voorbijgaand ten volle in acht genomen, en reeds onder de derde khakiefa `Uthmaan (ra) begonnen de vooroordelen van de adel hun schadelijke invloed te hernemen. Tevergeefs had de Profeet (sas) tot zijn geliefde dochter Fatima Zuhra (raha) gezegd: "Doe goede werken, en denk niet, dat het voor je volstaat, dochter van de Profeet (sas) te zijn." Doordat de muslims niet meer de Qur'aan als leidraad en hun Profeet (sas) als voorbeeld namen ontstonden broedertwisten als in de tijd van de Onwetendheid (djahiliyyah) voor de komst van de Islaam. De muslims waren door eindeloze burgeroorlogen verdeeld en uitgeput. Ze konden slechts zwakke weerstand bieden aan de tartaren of de christenen, die van deze oneenigheden hadden gebruik gemaakt, om zich te herstellen, en b.v. Spanje op de muslims te heroveren.

Zowel in het verleden als heden ten dage zouden de muslims het meerendeel van de rampen, die over hen kwam, hebben vermeden, indien ze altijd rekening gehouden hadden met de uiterste aanbeveling van de Profeet (sas) uit de prediking bij de Afscheids Bedevaart: "Vergeet nimmer, dat ieder muslim voor ieder ander muslim in waarheid een broeder moet zijn!"

Deze beide oorzaken van verval zijn van oude datum, en zijn in tegenspraak met de ware leer van de Qur'aan. Daarentegen is er een andere, die begint vanaf de negentiende eeuw: de Shari`ah wordt ingeruild voor westerse en oosterse ideologieen. Hiermee hebben de muslims hun 1400 jaar oude beschaving ingeruild voor een kopie. De Islaam is gevangen binnen de muren van het persoonlijkesfeer.

 Wa-l hamdulillaahi rabbi-l `Aalamien.