Το Δασύλλιο νομού Γρεβενών - Μέρος Β'

Το σχολείο του χωριού
Οι δάσκαλοι του χωριού
Το Δασύλλιο στα γράμματα
Παπανικόλας Χρήστου Χρηστίδης, ιεροδιδάσκαλος
Βασίλειος Ν. Παπανικολάου, δάσκαλος
Αντώνιος Νικ. Παπανικολάου, γιατρός, παθολόγος
Δασυλλιώτες στην ενεργό υπηρεσία
Ο Πρωτοπρεσβύτερος Βύρων Ευαγγέλου Παπανικολάου
Ξενιτιά - Καλφάδες - Σύλλογοι - Εργα
Κοινοτική Αυτοδιοίκηση (Εως το 1987)
Η Πετρογέφυρα του χωριού - Το συμβόλαιο του 1910
Οι νερόμυλοι του χωριού
Ληστείες - Δεινοπαθήματα
Το Δασύλλιο τσιφλίκι - Αυτοκρατορικό μονόγραμμα Σουλτάν Μαχμούτ (έτος 1273)
 

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Πότε πρωτολειτούργησε κοινοτικό σχολείο στο Δασύλλιο είναι άγνωστο. Μπορούμε όμως να πάρουμε σαν αρχή λειτουργίας του τη χρονολογία 1832, που σημειώνει σε μια ενθύμηση ο δάσκαλος Θ. Παπαβαρσαμόπουλος, την οποία αναφέρουμε παρακάτω. Το σχολείο μέχρι το 1884 λειτουργούσε με μία τάξη. Μετά το 1884 λειτουργούσε με τέσσερις τάξεις. Το 1906 προστέθηκαν η Ε΄ και η ΣΤ΄ τάξεις (Αστική Σχολή). Για διδακτήριο χρησιμοποιήθηκε ο νάρθηκας του Αγίου Νικολάου (Ναρθηκοσχολείο) και στη συνέχεια ένα σπίτι που βρισκόταν κοντά στην εκκλησία.. Το 1900, που υπηρετούσε παπάς και δάσκαλος ο Παπανικόλας Χρηστίδης, από το Δασύλλιο, αναγέρθηκε υγιεινό διδακτήριο, σε οικόπεδο που δώρισε ο Νικ. Κοσμά Τζάμος, το οποίο είχε αγοράσει από τα αδέλφια Θεόδωρο και Νικόλαο Σταύρου Δερβεντζή. Για την ανέγερση του διδακτηρίου δαπανήθηκαν,τότε, 45 χρυσές τουρκικές λίρες, που προερχόταν από εισφορές των κατοίκων, από ενοίκια εκκλησιαστικών αγρών, από το εκκλησιαστικό ταμείο και από απόθεμα 12 λιρών του ταμείου της Αδελφότητας Μαγεριωτών Κωνσταντινουπόλεως.
ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Από το 1832 μέχρι το 1884 το σχολείο λειτουργούσε άτακτα. Τα χρόνια αυτά υπηρέτησαν πολλοί Ηπειρώτες δάσκαλοι και ιερομόναχοι, αλλά άγνωστο ποιοί, από που και ποιά χρόνια. Εμείς στη συνέχεια θα αναφέρουμε ονόματα δασκάλων, όσοι φρόντισαν για την υστεροφημία τους, χαράζοντας τα ονόματά τους σε εκκλησιαστικά βιβλία και όσους βρήκαμε γραμμένους στις "Γεωγραφικές, γεωφυσικές, τοπογραφικές, ηθογραφικές και ιστορικές σημειώσεις του Δασυλλίου", του δασκάλου Βασιλείου Νικ. Παπανικολάου. Σε Πεντηκοστάριο βυζαντινής γραφής διαβάζουμε την ενθύμηση: "Θειόδωρος του Χρίστου Παπαβαρσαμόπουλος από του χορίον τόβραν (Καληράχη Γρεβενών) όπου ήμαν διδάσκαλος εις τη μαγέρι γραφο 1832 απριλίου 1" Στο ίδιο Πεντηκοστάριο διαβάζουμε: "Τω παρόν Πεντηκοστάρηον ήνε του Παπακώστα από χορήον μάερον το πηρεν δη άσπρα ένδικα", και πιο κάτω διαβάζουμε "Χριστόδουλος δηδάσκαλος γράφι", χωρίς να σημειώνει επώνυμο, καταγωγή και χρόνο υπηρεσίας.
Σ΄ ένα άλλο εκκλησιαστικό βιβλίο διαβάζουμε "Ιοάνης τζαμουλη διδάσκαλος 1854". Ο δάσκαλος αυτός ήτο από το Δασύλλιο και από την οικογένεια των Τζαμαίων.
Από το 1884 και μετά, που το σχολείο λειτούργησε κανονικά και απρόσκοπτα, υπηρέτησαν οι παρακάτω δάσκαλοι:
Νικόλαος Χρηστίδης, από το Δασύλλιο, 1884 - 1886
Γεώργιος Κ. Αναγνώστου,από το Οροπέδιο Γρεβενών, 1886 - 1887.
Σε Πεντηκοστάριο διαβάζουμε τα παρακάτω, που έγραψε ο παραπάνω δάσκαλος: "Πεντηκοστάριον του αγίου Νικολάου από χωρίον μαέρη Καζάν ανασηλίτζα (Ανασελίτσας - Βοΐου) Γεώργιος Κ. Αναγνώστου χωρίον Βαλιά Καζάν γρεβενών γράφω εις μαγέρη χορίον δηδάσκαλος επή αινός ολοκλήρου χρόνου 7 επτά λίρες τουρκικές τη 1886 αυγούστου 14". Παπανικόλας Χρηστίδης, ιεροδιδάσκαλος, από το Δασύλλιο 1889 - 1892.
Ιωάννης Μαρανής, από το Τρίκορφο Γρεβενών, 1892 - 1894.
Παπαευθύμιος Γρηγορίου, ιεροδιδάσκαλος από την Καλλονή Γρεβενών, 1894 - 1895. Νικόλαος Σακελλαρίου, από τη Σμίξη Γρεβενών, 1896 - 1899.
Παπανικόλας Χρηστίδης, από το Δασύλλιο, 1899 - 1900.
Βασ. Νικολάου Παπανικολάου, από το Δασύλλιο, 1900 - 1901. Κατά το σχολικό έτος 1902-1903 υπηρέτησαν οι παρακάτω τρεις δάσκαλοι:
Σε Μηναίο του Ιουλίου εκδόσεως του 1884 διαβάζουμε ποιητικά:
"Στίχοι:
Τούτο ιερόν βιβλίον
γράφει τους ύμνους των αγίων.
Ω! μηναίον του Ιουλίου
φέρεις τα καλά του καλοκαιρίου
Ας εωρτάσωμεν τους αγίους εφέτος,
ας ποιώμεν τούτο κατ΄ έτος".
Και συνέχεια διαβάζουμε: "Ταύτα γεγράφησαν υπό χειρός Νικολάου εκ λουντζίου (Καλλονή Γρεβενών) όστις εχρημάτισεν 3 μήνες και ήμισυ αλληλοδιδάκτης κατά το έτος 1903" , χωρίς να σημειώνει επώνυμο. Στο ίδιο Μηναίο άλλος δάσκαλος σημειώνει: "Αθανάσιος Πλαχοβόπουλος αλληλοδιδάκτης εν Μαέρη κατά το έτος 1902 - 1903" χωρίς να σημειώνει τόπο καταγωγής του.
Νικόλαος Παπαφωτίου, από την Καλλονή Γρεβενών, 1902 - 1903.
Νικόλαος Ντιβανές, από την Τριάδα Βοΐου, 1903 - 1906.
Βασίλειος Ν. Παπανικολάου, από το Δασύλλιο, 1905 - 1908.
Δημήτριος Ταμπακόπουλος, από το Επταχώρι, 1908 - 1909.
Βασίλειος Ν. Παπανικολάου, από το Δασύλλιο, 1909 - 1911.
Επαμεινώνδας Βόγγολης, από τη Σιάτιστα Βοΐου, 1911 - 1912.
Παπαευθύμιος Γρηγορίου, από την Καλλονή Γρεβενών, 1912 - 1915.
Βασίλειος Ν. Παπανικολάου, από το Δασύλλιο, 1915 -1947.
Βασίλειος Γεωργ. Κολοβός, από το Δασύλλιο, αν και δεν ήτο δάσκαλος, πρόσφερε τις υπηρεσίες του, θεραπεύοντας τις σχολικές ανάγκες, κατά το σχολικό έτος 1946 - 1947.
Τα σχολικά έτη 1947 - 1948 και 1948 - 1949 το σχολείο δεν λειτούργησε λόγω της ανώμαλης καταστάσεως του εμφυλίου σπαραγμού. Μετά το 1951 και μέχρι το 1981, που έκλεισε το σχολείο, υπηρέτησαν:
Κωνσταντίνος Καραγιάννης, από την Περιστέρα Βοΐου, υπηρέτησε από το 1950 μέχρι το 1955. Ανακαίνισε το διδακτήριο, από τις φθορές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και του εμφυλίου σπαραγμού, δια αυτοεπιστασίας, με προσφορές των κατοίκων και κρτικής αρωγής. Το σχολείο λειτούργησε σαν υποδειγματικό μονοθέσιο. Εργάστηκε ευσυνείδητα και ακούραστα στο σχολείο και πρωτοστάτησε στον εξωραϊσμό του χωριού. Αφησε τις καλύτερες εντυπώσεις συγκροτημένου και προοδευτικού δασκάλου.
Γεώργιος Τζημόπουλος, από τον Πεντάλοφο Βοΐου.
Εμμανουήλ Μπαρμπούνης, από την Κρήτη.
Αθανάσιος Δερβίσης, από τη Βλάστη Κοζάνης.
Αθανάσιος Αργυρόπουλος, από το Ελευθεροχώρι Ελασσόνας.
Μιχαήλ Καραγιάννης, από τα Γρεβενά.
Νικόλαος Θωμά Αδαμίδης, από τη Δαμασκηνιά Βοΐου.
Νικόλαος Κόραβος, από το Οροπέδιο Γρεβενών.
Γεώργιος Καρακατσάνης, από τις Φέρρες ΄Εβρου.
Γεώργιος Ζάχος, από την Καλλονή Γρεβενών.
Κλέαρχος Χαρίσης, από τη Δεσκάτη Γρεβενών, που ήταν και ο τελευταίος δάσκαλος του χωριού, μέχρι το 1981,που έκλεισε οριστικά το σχολείο.
ΤΟ ΔΑΣΥΛΛΙΟ ΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Το ορεινό και άγονο έδαφος του χωριού ανάγκαζε τους Δασυλλιώτες να στρέφονται προς τις τέχνες και τα γράμματα. Το Δασύλλιο σήμερα έχει να μας παρουσιάσει έναν αξιόλογο κατάλογο γραμματισμένων, από τα παλιότερα χρόνια μέχρι τα σημερινά, που ασκούν ελεύθερα επαγγέλματα ή είναι υπάλληλοι δημοσίων υπηρεσιών και οργανισμών στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Για την ιστορία του χωριού θα χαράξουμε τα ονόματά τους, αρχίζοντας απ΄αυτούς που βρίσκονται στην αιωνιότητα.
Παπανικόλας Χρήστου Χρηστίδης, ιεροδιδάσκαλος. Γεννήθηκε στο Δασύλλιο το 1863. Στην αρχή επιδόθηκε στην οικοδομική. Επειδή όμως αγαπούσε τα γράμματα, αν και παντρεμένος, φοίτησε στο Σχολαρχείο Τσοτυλίου δύο σχολικά έτη 1981-1983. Στη συνέχεια εργάστηκε δάσκαλος στο Μέγαρο Γρεβενών (1883-1885), στην Καλλονή Γρεβενών (1885-1887), στη Χρυσαυγή Βοΐου (1887-1889) και στο Δασύλλιο (1889-1891). Σαν δάσκαλος καινοτόμησε. Κατάργησε τα εκκλησιαστικά βιβλία, από την ελεύθερη Ελλάδα, όπως το "Γεροστάθη" του Λ. Μελά, τον "Καλό Πατέρα", τη "Μέλισσα" κλπ. και κατάταξε τους μαθητές στις τέσσερες πρώτες τάξεις. Το 1889 χειροτονήθηκε παπάς, όπου εφημέρευσε στο Δασύλλιο μόνο το 1889, γιατί ο Παπαδημήτρης Αθ. Τζάμος, που είχε παραιτηθεί για λόγους υγείας, είχε αναρρώσει και είχε διεκδικήσει τη θέση του. Έτσι ο Παπανικόλας έφυγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εφημέρευσε στο Αγίασμα Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βεφά Μεϊδάν της Μακεδονικής Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας Κωνσταντινουπόλεως, από τις 25.8.1892 μέχρι τις 20.2.1895, οπότε επέστρεψε στο Δασύλλιο. Στη συνέχεια εφημέρευσε στον Αυγερινό Βοΐου: α) από 1.4.1895 μέχρι 1.9.1900 και β) από 1.11.1901 μέχρι 1.2.1905. Εδώ πρέπει να πούμε πως ο Παπανικόλας ήταν και μέλος της Επιτροπής Μακεδονικού Αγώνα του Αυγερινού. Από το 1905 μέχρι το 1924 εφημέρευσε στο Δασύλλιο. Ο Παπανικόλας Χρηστίδης δεν υπήρξε μόνον ένας δάσκαλος του καιρού του, δεν υπήρξε μόνον ένας άξιος λειτουργός του Υψίστου, με πλήρη συναίσθηση της ιερατικής του αποστολής, δεν υπήρξε μόνο μια αδιάβλητη, από κάθε πλευρά, προσωπικότητα, αλλά υπήρξε και ένας φιλόστοργος πατέρας και υποδειγματικός οικογενειάρχης. Με την πρεσβυτέρα Κονδύλω Τζάμου απέκτησαν πέντε παιδιά, τα οποία γαλούχησαν και ανέθρεψαν με τις ελληνοχριστιανικές παραδόσεις, τα μόρφωσαν και αναδείχτηκαν στην κοινωνία, από τους καλύτερους ο καθένας στον τομέα του. Ο Βασίλειος σταδιοδρόμησε σαν δάσκαλος, ο Δημοσθένης και ο Ηλίας, σαν εργολάβοι και επιχειρηματίες (είχαν το ξενοδοχείο "ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ' στη Θεσσαλονίκη) ο Ευάγγελος σαν έμπορος, ο οποίος χρημάτισε και πολλά χρόνια πρόεδρος του χωριού, ο Αντώνιος, σαν γιατρός παθολόγος. Ο Παπανικόλας Χρηστίδης - τα παιδιά του πήραν το επώνυμο Παπανικολάου - πέθανε το 1924 αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις, σαν δάσκαλος, σαν παπάς και σαν οικογενειάρχης.

Δημήτρης Ηλία Παπανικολάου, γιατρός. Χάθηκε στο Βερολίνο το 1944.

Βασίλειος Ν. Παπανικολάου δάσκαλος. Γεννήθηκε στο Δασύλλιο το 1884 και ήταν ο πρωτότοκος γιος του Παπανικόλα Χρηστίδη. Μετά το δημοτικό σχολείο του χωριού φοίτησε στο ιστορικό Γυμνάσιο Τσοτυλίου, απ΄ όπου αποφοίτησε το 1906. Δάσκαλος υπηρέτησε στο σχολείο Μόρφης, Βυθού, Αυγερινού, Καλλονής και Δασυλλίου. Στο Δασύλλιο υπηρέτησε 1906-1908, 1909-1911, 1915-1948, που συνταξιοδοτήθηκε. Τους θερινούς μήνες των ετών, από το 1918 μέχρι το 1924 υπηρέτησε ως διευθυντής των ελληνικών σχολείων Σαμαρίνας, όπου εργάστηκε με ζήλο και μεθοδικότητα, κατά της ρουμανικής προπαγάνδας, με αποτέλεσμα τον τρίτο χρόνο να διαλυθούν τα ρουμανικά σχολεία, που λειτουργούσαν εκεί. Ο Βασίλειος Παπανικολάου όπου και αν υπηρέτησε άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις ευσυνείδητου και εργατικού δασκάλου. Στο Δασύλλιο ανέπτυξε πολύπλευρη εξωσχολική δράση και αναδείχτηκε αξιόλογος κοινωνικός παράγοντας. Ο Βασίλειος Παπανικολάου με την πρώτη του γυναίκα τη Θεοδώρα Τζάμου, από το Δασύλλιο, απέκτησε μια κόρη την Αθηνά, και με τη δεύτερη, τη Σουλτάνα Βασιλείου Τζιάλα, από το Κρημίνι, απέκτησε άλλα έξι παιδιά, τα οποία μόρφωσε και αναδείχτηκαν στην κοινωνία, όπως ο Κωνσταντίνος και ο Νικόλαος, δικηγόροι, ο Μίνωας και ο Χρήστος , φαρμακοποιοί. Ο Β. Παπανικολάου συνέγραψε το βιβλίο: "Οι Εθνομάρτυρες Ιεράρχαι των ιερών Μητροπόλεων Σισανίου - Σιατίστης και Γρεβενών: Λάσκαρις, Αιμιλιανός και Ιερόθεος Ανθουλίδης", το οποίο εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1954. Επίσης κατέλειπε χειρόγραφες σημειώσεις, που αντλήσαμε αρκετά στοιχεία, για την συγγραφή της ιστορίας του χωριού. Πέθανε το 1961.

Αντώνιος Νικ. Παπανικολάου, γιατρός, παθολόγος: Γεννήθηκε στο Δασύλλιο το 1900 και ήταν γιος του Παπανικόλα Χρηστίδη. Φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού με δάσκαλο το μεγαλύτερο αδελφό του Βασίλειο Παπανικολάου. τα πρώτα τρία χρόνια φοίτησε στο ιστορικό Γυμνάσιο Τσοτυλίου και τα υπόλοιπα τρία στο Γυμνάσιο Γρεβενών, απ΄ όπου αποφοίτησε το 1920 με άριστα. Τον τελευταίο χρόνο στο Γυμνάσιο Γρεβενών ο Γεν. Διοικητής Δυτ. Μακεδονίας εκτιμώντας την επιμέλειά του του απένειμε τιμητικό δίπλωμα, με χρηματικό έπαθλο "εις ένδειξιν της πλήρους ευαρεσκείας του". Στη συνέχεια γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετά την αποφοίτησή του μετεκπαιδεύτηκε στη Λειψία της Γερμανίας. Ύστερα από λαμπρές σπουδές το 1928 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου αφοσιώθηκε με ζήλο στην επιστήμη του, την οποία υπηρέτησε με συνέπεια, ευαισθησία και ανιδιοτέλεια περισσότερο από 50 χρόνια. Ο Αντώνιος Ν. Παπανικολάου χρημάτισε πρόεδρος του Συλλόγου Δυτικομακεδόνων Θεσσαλονίκης "Η ΕΝΩΣΙΣ" και διετέλεσε πολλές δεκαετίες μέλός του Δ. Σ. της Μ. Φ. Αδελφότητας Θεσσαλονίκης. Το 1954 το Δ. Σ. την Μ. Φ. Α. τον ανακήρυξε δωρητή "ανθ΄ων ύσατο" και τελευταία, λίγα χρόνια πριν πεθάνει, ανακηρύχτηκε ισόβιος επίτιμος πρόεδρος της Αδελφότητας. Ο Αντώνιος Παπανικολάου που τίμησε, όσο λίγοι, τον ιατρικό κόσμο, πέθανε το 1981.
---------

Ιδιαίτερη μνημόνευση, που θα γίνει εν καιρώ, χρήζει και για τους παρακάτω Δασυλλιώτες
Γεώργιο Χαριζόπουλο, τραπεζικό.
Βασίλειο Νικ. Γερασόπουλο, δάσκαλο.
Κων. Βασ. Παπανικολάου, δικηγόρο.
Νικόλαο Ιωάννου Τασιούλα, καθηγητή.
Μίνω Βασ. Παπανικολάου, φαρμακοποιό.
---------
ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ: Βασίλειος Γεωρ. Κολοβός, Ταξίαρχος, Αλέξανδρος Θεοδ. Τζάμος, γεωπόνος, Νικόλαος Βασ. Παπανικολάου, δικηγόρος, Θωμάς Αθ. Παπαδόπουλος, δάσκαλος, Χρήστος Βασ. Παπανικολάου, φαρμακοποιός, Πούλιος Γεωρ. Σκόδρας, ανθυπασπιστής Αστυνομίας, Στέφανος Θεοδ. Τζάμος, υπάλληλος Δ.Ε.Ε., Βασίλειος Θεοδ. Τζάμος, μηχανικός, Όμηρος Λεων. Τζάμος,αξιωματικός, Κων. Στεργίου Τζάμος, υπάλληλος Υπουργείου Δημ. Έργων, Βασίλειος Σπ. Κατσαώρας, ανθυπασπιστής Αστυνομίας.

ΔΑΣΥΛΛΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ: Νικόλαος Αντωνίου Παπανικολάου, γιατρός πυρηνικής Ιατρικής και Ακτινολογίας, στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ της Μασαχουσέτης (ΗΠΑ).
Νικόλαος Ευαγ. Παπανικολάου, Οργανικής Χημείας, στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας (ΗΠΑ).
Βασίλειος Κων. Παπανικολάου, Μαθηματικός, στο Πανεπιστήμιο της Καρολίνας (ΗΠΑ).
ΓΙΑΤΡΟΙ: Αθανάσιος Ευαγ. Παπανικολάου, Λάζαρος Ηλία Παπανικολάου, Φωτεινή Νικ. Χαριζόπουλου, Γεώργιος Πούλιου Σκόδρας (ΗΠΑ), Παναγιώτα Κων. Σκόδαρ (ΗΠΑ), Ελένη Αλεξ. Τζάμου, Κωνσταντίνος Βασ. Χαριζόπουλος, Αγαθή Βασ. Τσιούκλα, Δέσποινα Νικ. Τσιούκλα (μαία).
ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΙ: Εμμανουέλα Μίνωα Παπανικολάου.
ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ: Μιχαήλ Αθ. Παπαχρήστου, Δημήτριος Θωμά Παπαχρήστου (ΗΠΑ). ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ - ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ: Στέργιος Χρ. Τζάμος, Δημήτριος Στεφ. Χαριζόπουλος, Ευάγ. Φ. Σκόδρας, Θωμάς Χαραλ. Γερασόπουλος, Στέργιος Φ. Σκόδρας, Κωνσταντίνος. Ζώη Τέντας, Θεόδωρος Βασ. Τζάμος, Βασίλειος Γεωρ. Τζάμος (ΗΠΑ), Βασίλειος Αθ. Παπαχρήστου (ΗΠΑ), Γεώργιος Κοσμά Τζάμος (ΗΠΑ).
ΧΗΜΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ: Παντελής Ιωάν. Χαριζόπουλος (ΗΠΑ).
ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ: Βασίλειος Ευαγ. Παπαχρήστου.
ΥΠΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ: Γεώργιος Θωμά Σκόδρας.
ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ: Πούλιος Πέτρου Τασιούλας, Θεόδωρος Αλ. Τζάμος, Κωνσταντίνα Δημ. Τόλιου (ΗΠΑ).
ΜΗΧ. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ: Λυδία Νικ. Παπανικολάου (ΗΠΑ). ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ: Θωμάς Στερ. Γερασόπουλος, Παύλος Πέτρου Τασιούλας, Χρήστος Πέτρου Τζάμος, Γεώργιος Νικ. Χαριζόπουλος, Δημήτριος Σωτ. Χαριζόπουλος, Κωνσταντίνος Σωτ. Χαριζόπουλος, Νικόλαος Ιωάν. Χαριζόπουλος.
ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: Βασίλειος Γεωρ. Παπαγεωργίου, Αναστάσιος Αθ. Τζάμος, Θωμάς Αλεξ. Χαριζόπουλος, Δημήτριος Αχιλ. Χαριζόπουλος, Κωνσταντίνος Θεοδ. Τζάμος, Ευαγγελία Βασ. Τζάμου, Ζαχαρούλα Βασ. Μπούρα, Ελένη Χαραλ. Δελβινιώτη, Βασιλική Δημ. Χαριζόπουλου, Φίλιππος Χαράλ. Δελβινιώτης, Ελένη Χαραλ. Δελβινιώτη, Κωνσταντίνος Θεοδ. Παπαδόπουλος, Ευαγγελία Βασ. Τζάμου, Αντιγόνη Μϊνωα Παπανικολάου, Ελένη Νικ. Παπανικολάου, Θηρεσία Θ. Παπαδόπουλου, Ευαγ. Μενελ. Παπαχρήστου (ΗΠΑ), Κωνσταντίνος Αθαν. Σκόδρας.
ΓΕΩΠΟΝΟΙ: Αλέξανδρος Δημοσθ. Παπανικολάου, Νικόλαος Γεωρ. Παπαγεωργίου, Νικόλαος Χρ. Χαριζόπουλος.
ΔΑΣΟΛΟΓΟΙ: Νικόλαος Βασ. Γερασόπουλος.
ΔΑΣΟΠΟΝΟΙ: Αφροδίτη Αθ. Χαριζόπουλος.
ΓΕΩΛΟΓΟΙ: Γαρύφαλος Κοσμά Δελβινιώτης, Κοσμάς Αλεξ. Παπανικολάου. ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΙ: Κωνσταντίνος Αντ. Χαριζόπουλος, Μαρία Γεωρ. Λιούμπαρη.
ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΤΡΑΠΕΖΩΝ: Γεώργιος Β. Τζάμος, Ευγενία Πέτρου Τζάμου. ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ: Ευάγγελος Βύρωνα Παπανικολάου (ΗΠΑ), Σουλτάνα Βύρωνα Παπανικολάου (ΗΠΑ), Μάρθα Αθ. Τόλιου (ΗΠΑ), Ευάγγελος Ιωάν. Σκόδρας (ΗΠΑ), Νικόλαος Αλεξ. Χαριζόπουλος.
ΛΟΓΙΣΤΕΣ: Αθανάσιος Θωμά Παπαχρήστος, Ελένη Δη. Χαριζόπουλου.
ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΝΟΜΑΡΧΙΑΣ: Κωνσταντίνος Θεοφάνη Χαριζόπουλος (Πολ. Οικον. Επιστήμες).
ΚΛΗΡΙΚΟΙ: Βύρων Ευαγ. Παπανικολάου (ΗΠΑ), για τον οποίο γράφουμε ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα σ΄ επόμενη σελίδα.
ΔΙΟΙΚ. ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ: Αλίκη Ιωάν. Χαριζόπουλου.
ΜΕΤΑΛΕΙΟΛΟΓΟΙ: Στέργιος Χρήσ. Τζάμος.
ΔΑΣΚΑΛΟΙ: Θεοδώρα Αθ. Σκόδρα (ΗΠΑ), Στέργιος Κων. Τζάμος, Αθανάσιος Νικ. Παπαχρήστου, Κωνσταντίνος Βασ. Μπούρας, Αννα Σωτ. Χαριζόπουλου (Νηπιαγωγός).
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ: Μαρία Νικ. Παπανικολάου (ΗΠΑ).
ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟY: (Υπουργείο Εξωτερικών) Αθανάσιος Θωμά Παπαδόπουλος (Καναδά).
ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ Ι.Κ Α.: Στέργιος Γεωρ. Τζάμος.
ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ Ο.Τ.Ε: Χρήστος Βασ. Τσιούκλας.
ΕΚΤΕΛΩΝΙΣΤΕΣ: Ιωάννης Ευαγ. Τζάμος.
ΕΡΓΟΔΗΓΟΙ: Λαμπρινή Θ. Τζάμου.
ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ: Ευάγγελος Γεωρ. Λιούμπαρης (ασυρματιστής)
Ο.Σ.Ε.: Δημήτριος Θωμά Σκόδρας.
ΦΟΙΤΗΤΕΣ: Σε ανώτερα και ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα φοιτούν: Κυριάκος Χρ. Παπαγεωργίου, Αριστοτέλης Βύρωνα Παπανικολάου (ΗΠΑ), Αθανάσιος Μιχ. Παπαχρήστου (ΗΠΑ), Αθανάσιος Αλεξ. Παπαχρήστου, Γεώργιος Νικ. Παπαχρήστου, Ιωάννης Νικ. Τασιούλας, Θεόδωρος Στεφ. Τζάμος, Στέργιος Κων. Τζάμος, Δημήτριος Αχιλ. Χαριζόπουλος, Ιωάννης Αχιλ. Χαριζόπουλος, Χαράλαμπος Ιωαν. Χαριζόπουλος, Θεοδώρα Β. Κατσαώρα, Κωνσταντία Βασ. Παπαγεωργίου, Παναγιώτα Μιχ. Παπαχρήστου, Ειρήνη Ι. Χαριζόπουλου.
ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΛΥΚΕΙΟΥ: Αγνή Β. Γερασόπουλου, Ζωή Β. Γερασόπουλου, Μαρία Γ. Λιούμπαρη, Ουρανία Ν. Λιούμπαρη, Σουλτάνα Ν. Λιούμπαρη, Γεώργιος Χρ. Παπαγεωργίου, Αναστασία Αν. Παπαδόπουλου, Ελισάβετ Αν. Παπαδόπουλου, Δημοσθένης Ελ. Παπανικολάου, Αλίκη Αντ. Παπανικολάου, Γεώργιος Νικ. Παπαχρήστου, Βασίλειος Θωμά Σκόδρας, Ευάγγελος Ι. Σκόδρας, Παύλος Αθ. Σκόδρας, Βασιλική Δημ. Σκόδρα, Γλυκερία Πούλιου Σκόδρα, Θεοδώρα Δημ. Σκόδρα, ΄Ολγα Δημ. Σκόδρα, Μαγδαληνή Αθ. Σκόδρα, Ρίτα Θωμά Σκόδρα, Δημοσθένης Θεοδ. Τζάμος, Μηνάς Δημοσ. Τζάμος, Θεοδώρα Ευαγ. Τζάμου, Αναστασία Ομήρου Τζάμου, Μαρία Ομ. Τζάμου, Παναγιώτα Χρ. Τζάμου, Ανθούλα Παντ. Τζάμου, Χριστίνα Παντ. Τζάμου, Ιουλία Νικ. Τζάμου, Μάρθα Δημ. Τόλιου Δημήτριος Αθ. Χαριζόπουλος, Αλίκη Ιωάν. Χαριζόπουλου, Αικατερίνη Θεοφάνη Χαριζόπουλου, Μαρία Θεοφ. Χαριζόπουλου, Αφροδίτη Αθ. Χαριζόπουλου. Πολλά παιδιά Δασυλλιωτών φοιτούν σε Γυμνάσια και Λύκεια.

Ο ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΒΥΡΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
Θα ήταν στοιχειώδης παράλειψη στο Χρονικό του Δασυλλίου να μην αναφερθούμε, έστω και περιληπτικά, για τον Πρωτοπρεσβύτερο Βύρωνα Ευαγγέλου Παπανικολάου, που είναι μια ιερατική μορφή, που ξεχωρίζει στον Ελληνισμό των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και διοχετεύει το δυναμισμό του στην Εκκλησία, στο Σχολείο, στην Ελληνική Κοινότητα, για να τον γνωρίσουν καλύτερα οι Δασυλλιώτες, για τον οποίο πρέπει να νιώθουν ιδιαίτερη περηφάνια. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Ο π. Βύρων Παπανικολάου γεννήθηκε στο Δασύλλιο το 1933, όπου μεγάλωσε σαν όλα τα παιδιά του χωριού, παίζοντας στις μυροβολημένες πλαγιές του "Παλιόκαστρου". Εκεί πάνω ανασαίνοντας τον ελεύθερο βουνίσιο αέρα, δέχτηκε την επίδραση του ορεινού περιβάλλοντος και διαμόρφωσε μια ελεύθερη και αγνή ψυχή, διαύγεια και οξύνοια πνεύματος.
Από τα μικρά του χρόνια έδειχνε ότι θ΄ ακολουθήσει τον ιερατικό κλάδο. Πρώτος πήγαινε στην εκκλησία, τελευταίος έφευγε. Ήταν το δεξί χέρι του παπά. Σ΄ ένα δωμάτιο του σπιτιού του το τραπέζι το είχε διαμορφώσει σε "Αγία Τράπεζα", με "Αγιοπότηρο" και βιβλία, έψελνε και διάβαζε, όπως έβλεπε και άκουγε τον παπά στην εκκλησία. Έτσι η μοίρα τον οδήγησε όπου η εσώψυχη επιθυμία τον παρορμούσε να γίνει κληρικός. Ήταν γεννημένος για κληρικός. Και έγινε κληρικός.
Ύστερα από το δημοτικό σχολείο του χωριού φοίτησε δυο χρόνια στο ιστορικό Γυμνάσιο Τσοτυλίου και δυο χρόνια στο Δ΄ Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης. Το 1951 μετανάστευσε στην Αμερική, όπου φοίτησε άλλα δυο χρόνια στο Γυμνάσιο Λίνκολ, απ΄ όπου αποφοίτησε το 1953. Στη συνέχεια φοίτησε έξη χρόνια στη Θεολογική Σχολή του "ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ" της Ελληνικής Αρχιεπισκοπής Αμερικής απ΄ όπου πήρε το Δίπλωμα του Μαγίστρου της Θεολογίας με άριστα το 1960.
Το Σεπτέμβριο του 1960 χειροτονήθηκε διάκονος και ιερέας τον Οκτώβριο του 1960, από τον μακαριστόν Αρχιεπίσκοπο Θυατείρων Αθηναγόραν Κοκκινάκην και τοποθετήθηκε στον Ιερό Ναό και τη μεγαλύτερη ενορία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του Σικάγου, όπου υπηρετεί ως ιερατικός Προϊστάμενος εδώ και 29 χρόνια.
Για την πλούσια και πολύπλευρη και με ενθουσιασμό προσφορά του η Εκκλησία τον τίμησε με τα οφίκια του Σακελλαρίου το 1964, του Οικονόμου το 1969, του Πρωτοπρεσβύτερου το 1974 και του Πρωτοπρεσβύτερου του Οικουμενικού Θρόνου το 1985.
Ο π. Βύρων παντρεμένος από το 1960 με την Ξανθίππη Κάσσου, που κατάγεται από τον Πεντάλοφο Βοΐου, απέκτησαν τρία παιδιά, τα οποία μόρφωσαν και γαλούχησαν με τις ελληνοχριστιανικές παραδόσεις. Γονείς και παιδιά αποτελούν σήμερα μια από τις καλύτερες Ελληνοαμερικανικές οικογένειες.
Η Σουλτάνα σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Ντεπάλ του Σικάγου και κατέχει ανώτερη θέση σε Λογιστική Εταιρία.
Ο Ευάγγελος είναι απόφοιτος με το ανώτερο δίπλωμα (MASTER) στα οικονομικά του Πανεπιστημίου του Σικάγου.
Ο Αριστοτέλης αποφοίτησε, αριστούχος, από το Πανεπιστήμιο Φόρνταμ της Ν. Υόρκης και τώρα φοιτά στη Θεολογική Σχολή του "ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ", με προορισμό τη χειροτονία του και την ένταξή του στην Εκκλησία της Αμερικής.
Την εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης πλαισιώνουν το Ημερήσιο Σχολείο "ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ", το Κοινοτικό Κέντρο, το Γυμναστήριο, η Βιβλιοθήκη, γραφεία, αίθουσες συσκέψεως και όλα όσα μπορεί να απαρτίζουν μια συγχρονισμένη σφύζουσα κυψέλη Ελληνισμού, για να είναι πιο οργανωμένη και πιο συντονισμένη. Κι όλο αυτό το συγκρότημα είναι εξοπλισμένο με τα πιο τέλεια και υψηλής τεχνολογίας ηλεκτρονικά συστήματα. Τούτο το συγκρότημα που στοίχισε πέντε εκατομμύρια δολάρια, φέρει τους κόπους και την προσωπική σφραγίδα του π. Βύρωνα. Τούτο το "θαύμα της Πίστεως" το συνετέλεσε ο πιστός ελληνορθόδοξος λαός, αλλά πρέπει να ομολογήσουμε πως κινητήρια δύναμή του, εμπνευστής και οραματιστής του ήταν και είναι π. Πρωτοπρεσβύτερος Βύρων Παπανικολάου, ο κληρικός "Θρύλος" όπως τον αποκαλεί η εφημερίδα "ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ" της Ν. Υόρκης, τόσο για την περιοχή του Σικάγου, όσο και για ολόκληρη την Αρχιεπισκοπή.
Στην Ελληνορθόδοξη Κοινότητα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του προαστίου Palos Hills, που είναι από τα πιο γραφικά προάστια του Σικάγου, χτυπά έντονα η ελληνική καρδιά, εδώ και 75 χρόνια τώρα, γιατί έχει στο δυναμικό της ένα ολοζώντανο Ημερήσιο Σχολείο που κρατάει άσβηστο τον πυρσό της Ελληνορθόδοξης φλόγας, που κράτησε τις γενιές που θα περάσουν λαμπρές, αυθεντικές, γνήσιες, γεμάτες από το φως της Ορθοδοξίας και αστραφτερές από το αθάνατο Ελληνικό Πνεύμα. Εκεί μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς πως "η φυλή μας όπου βρεθεί θαυματουργεί και ζει περήφανα και αναστεμένη". Ο π. Βύρων επιτηρεί και παρακολουθεί άγρυπνα τη λειτουργία του σχολείου και διδάσκει, ο ίδιος προσωπικά, το μάθημα των θρησκευτικών και αγωνίζεται στην πρώτη γραμμή για να ζήσει η ελληνική γλώσσα και οι ελληνικές μας παραδόσεις.
Πέρα από το Ημερήσιο σχολείο "ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ", που φοιτούν περισσότερο από 320 παιδιά και υπηρετούν 17 δάσκαλοι, λειτουργεί απογευματινό σχολείο, που φοιτούν πάνω από 550 παιδιά. Εκεί βρίσκεις ομογενείς, που γεννήθηκαν στην Αμερική, της δεύτερης και τρίτης γενιάς, να μιλούν τέλεια την ελληνική γλώσσα, που οφείλεται στη λειτουργία των παραπάνω σχολείων.
Ο π. Βύρων Παπανικολάου πέρα από τη δραστηριότητά του στην εκκλησία, στο σχολείο στην ελληνική κοινότητα, προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες του και στα Συμβούλια:
1. Στο Ανώτατο Διοικητικό Σώμα της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, με προσωπικό διορισμό του Αρχιεπισκόπου.
2. Στην επιτροπή ελληνικής εκπαιδεύσεως της επισκοπής του Σικάγου.
3. Στον Ιερατικό Σύνδεσμο του Σικάγου.
4. στο Πνευματικό Δικαστήριο της επισκοπής του Σικάγου.
5. Στην Ιεραποστολή της Αρχιεπισκοπής.
6. Στο μικτό Συμβούλιο της επισκοπής του Σικάγου. Ο π. Βύρων πέρα του ότι πραγματοποιεί ομιλίες και διαλέξεις στην εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στο Σχολείο, στην Κοινότητα, πραγματοποιεί και σ΄ άλλες Ελληνορθόδοξες ενορίες, σε ελληνικούς συλλόγους και Ιερατικά Συμβούλια.
Ο πατήρ Βύρων Παπανικολάου απολαύει εκτιμήσεως και σεβασμού για την εξαίρετη κοινωνική θέση, για την προσήλωσή του στην Εκκλησία, στο Σχολείο και την προσφορά του στην ομογένεια. Εμείς στην Ελλάδα παρακολουθούμε τη δραστηριότητα του π. Βύρωνα, που εργάζεται με ταπεινότητα, δίχως εντυπωσιασμούς και θορύβους και επιτελεί ένα εξαίσιο έργο και αναλώνει τον εαυτό του στην υπηρεσία της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού και νιώθουμε ιδιαίτερη περηφάνια, που τιμάει επάξια το ελληνικό όνομα στη Μεγάλη Δημοκρατία της Αμερικής και του ευχόμαστε να βαδίζει "από δόξα σε δόξα", για τη δόξα του Θεού και την πρόοδο της Ομογένειας.

ΞΕΝΙΤΙΑ - ΚΑΛΦΑΔΕΣ - ΣΥΛΛΟΓΟΙ - ΕΡΓΑ
Η ξενιτιά στάθηκε για το Δασύλλιο η μόνη διέξοδος για να λυθεί το οικονομικό πρόβλημα των κατοίκων. Ο τόπος ορεινός. Η καλλιεργήσιμη γη λίγη και φτωχή σε απόδοση. Η κτηνοτροφία δεν επαρκούσε να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων. Οι Δασυλλιώτες ταξίδευαν, κυρίως, στην Κωνσταντινούπολη, όπου ασκούσαν το επάγγελμα του κάλφα, του οικοδόμου, του μαραγκού, του εργάτη, κλπ. Εκεί αναδείχτηκαν ονομαστοί καλφάδες οι: Ιωάννης Χρήστου Καρακίτσος, οι αδελφοί Γεώργιος και Νικόλαος Γαλάνη, Νικόλαος Τσέτας, που κανείς τους δεν επέστρεψε, καθώς και οι: Χρήστος Γαλάνης και οι αδελφοί: Δημήτριος και Κωνσταντίνος Χαριζόπουλου, οι οποίοι επέστρεψαν.
Οι ξενιτεμένοι Δασυλλιώτες ίδρυσαν το 1893 σύλλογο με την επωνυμία: "ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΜΑΓΕΡΙΩΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ". Στην ίδρυση της Αδελφότητας πρωτοστάτησε και οργάνωσε ο Παπανικόλας Χρηστίδης, που εφημέρευε στο Αγίασμα Βεφά Μεϊδάν της Μ. Φ. Αδελφότητας. Από τα χρήματα του ιδρώτα της πικρής ξενιτιάς, αφού εξασφάλισαν τις ανάγκες των οικογενειών τους, έδωσαν το περίσσευμα για κοινωφελή έργα στο Δασύλλιο. Με τις εισφορές της αδελφότητας έγιναν διάφορες επισκευές στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου και ο εσωτερικός της διάκοσμος. Το απόθεμα από 12 χρυσές τουρκικές λίρες αποτέλεσε τον πυρήνα για την ανέγερση του διδακτηρίου στα 1900.
Μετά το 1908 οι Δασυλλιώτες ταξίδευαν και προς την Αμερική, με πρώτο μετανάστη το Γεώργιο Νικ. Τζάμο, όπου κι εκεί ίδρυσαν τη "ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟ ΕΝΩΣΗ ΜΑΓΕΡΙΩΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΗΣ Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ". Με την αρωγή της παραπάνω Ένωσης έγιναν τα παρακάτω έργα:
1. Η γέφυρα στο Παλιομάγερο, το 1910.
2. Η ανακαίνιση της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής, το 1920.
3. Το περικαλλές κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου, το 1929.
4. Η αντικατάσταση των λίθινων πλακών της στέγης του εξωκλησιού του Αγίου Αθανασίου, με ευρωπαϊκά κεραμίδια, το 1957.
Εδώ πρέπει να προσθέσουμε πως ο Χρήστος Ιωάννου Σκόδρας και ο Θωμάς Βλαχάβας, που διακρινόταν για τα πλούσια πατριωτικά και θρησκευτικά τους αισθήματα, συνέτρεξαν με αρκετά χρήματα στα κοινωφελή έργα του χωριού.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ (ΕΩΣ ΤΟ 1987)
Το Δασύλλιο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αυτοδιοικούνταν με το σύστημα της Μουχταροδημογεροντίας. Δεν γνωρίζουμε τα ονόματα όλων των κοτζαμπάσηδων, που διοίκησαν με σύνεση το χωριό στα πικρά και δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, να τους μνημονεύσουμε. ¨Ετσι θ΄αναφέρουμε ονόματα όσων η παράδοση διέσωσε και την προσφορά του καθενός.
ΠΟΥΛΙΟΣ ΣΚΟΔΡΑΣ: ¨Ητο έξυπνος, διπλωματικός και θαρραλέος και έσωσε πολλές φορές το χωριό από δύσκολες καταστάσεις, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Πρώτα όμως θ΄ αναφέρουμε το παρακάτω ανέκδοτο.
Όταν ο Αλήπασας των Ιωαννίνων έχτιζε το κάστρο του στα Ιωάννινα, πρωτομάστορα είχε έναν από το Βογατσικό Καστοριάς. Αυτός είχε άλλους καλφάδες. ¨Ενας απ΄ αυτούς ήταν και ο Πούλιος Σκόδρας. Τα χέρια των μαστόρων και εργατών από τον ασβέστη είχαν τρυπήσει και δεν μπορούσαν ούτε το ψωμί να πιάσουν. Μια ώρα ησυχία δεν είχαν. Οι Αρβανίτες του Αλήπασα στεκόταν στο κεφάλι τους. Μια μέρα πέρασε ένας χαλβατζής Τουρκολβανός, που πουλούσε χαλβά, μάζευε και λαγοτόμαρα. Ο Πούλιος φώναξε το χαλβατζή, αγόρασε χαλβά και του είπε:
-Τώρα πούλησε τα λαγοτόμαρα και σε κάμποσες μέρες πέρασε απ΄ εδώ να πάρεις ανθρωποτόμαρα. Τα λόγια αυτά έφτασαν στ΄ αυτιά του Αλήπασα και φώναξε τον Πούλιο στο σαράϊ του..
-Ορέ, κυρ Πούλιο, τι κουβέντες είπες;
-Βεζύρη μου δεν είπα τίποτα.
-Ορέ τι είπες το Χαλβατζή; Τότε ο Πούλιος με θάρρος εξιστόρησε στον Αλή το τι υποφέρουν οι μαστόροι από τους Αρβανίτες.
-Αλήθεια, πασά μου, έτσι που φέρονται οι Αρβανίτες στους μαστόρους, θα πεθάνουν και θ΄ απομείνει μισό το κάστρο. Ο Αλήπασας βρήκε πως ο Πούλιος είχε δίκιο και διέταξε τους Αρβανίτες να μην κακοποιούν πια τους μαστόρους, παρά μόνον να τους φοβίζουν. Να πως τους είπε:
-Μόσ΄ με σκοπ. Μον με φρίκο, δηλ. όχι με ξύλο, μόνο με φοβέρα.
Έτσι σταμάτησε το μαρτύριο μαστόρων και εργατών.

Με την επιστροφή του ο Π. Σκόδρας, από τα Ιωάννινα, γύρω στα 1800 έχτισσε το χάνι, δυτικά από την Αγία Παρασκευή, χαμηλά στη ρεματιά. Ο Π. Σκόδρας, χρημάτισε αρκετά χρόνια κοτζαμπάσης. Τον πατριωτισμό του, το θάρρος του και την αγάπη του, για το χωριό, την έδειξε στην παρακάτω δύσκολη στιγμή.
Ο Αλήπασας στα Γρεβενά είχε αντιπρόσωπό του το Μεχμετάγο, έναν αδίσταχτο και βάρβαρο Αρβανίτη. Αυτός έστελνε οπλισμένους Αρβανίτες, που γύριζαν τα χωριά και εισέπρατταν τους φόρους, παράλληλα είχαν και την εντολή να εξαπατούν τους δημογέροντες να υπογράφουν εν λευκώ και να σφραγίζουν, με την κοινοτική σφραγίδα, ένα χαρτί, το οποίο στη συνέχεια το συπλήρωναν με πωλητήριο πράξη, τα σπίτια και τα κτήματα του χωριού, αντί ορισμένου χρηματικού ποσού, στον Αλήπασα.
Μια τέτοια ομάδα οπλισμένων Αλβανών ήρθε στη Μαγέρη να εισπράξει τους φόρους και να ξεγελάσει τους κατοίκους να υπογράψουν ένα εικονικό πωλητήριο. Κάλεσαν τον παπά, τους δημογέροντες και τους υποσχέθηκαν πως θα τους χαρίσουν τους φόρους που χρωστούσαν και πως το χωριό τους δεν θα διέτρεχε στο εξής από κινδύνους και λεηλασίες από τις αρβανίτικες επιδρομές, αν υπέγραφαν και σφράγιζαν το πωλητήριο έγγραφο, για να γίνει η Μαγέρη τσιφλίκι του Αλήπασα. Μουχτάρης του χωριού ήταν ο Πούλιος Σκόδρας και εφημέριος ο Παπαστύλος. Το ζήτημα πολύ σοβαρό. Η υπογραφή ενός τέτοιου εγγράφου καταδίκαζε τους κατοίκους. Έφερναν μεγάλη ευθύνη και θα τους βάρυνε το ανάθεμα και η κατάρα των χωριανών. Τέλος πήραν την απόφαση να μην υπογράψουν. Επειδή όμως δεν είχαν χρήματα οι Μαγεριώτες να πληρώσουν τους φόρους, οι Αρβανίτες πήραν μαζί τους το Π. Σκόδρα και Παπαστύλο στην Καλλονή, όπου υπήρχε σταθμός χωροφυλακής. Και εκεί τους πρότειναν να υπογράψουν το πωλητήριο έγγραφο, αλλά και πάλι απέρριψαν την πρόταση, με την πρόφαση πως δεν είχαν εντολή από τους άλλους χωριανούς.
Τότε ο Ντερβέναγας Σαλίκ, αρχηγός της ομάδας, απαίτησε την πληρωμή των φόρων της Μαγέρης, αλλιώς θα τους έστελνε στο Μεχμετάγο στα Γρεβενά, που ήταν αμφίβολο αν επέστρεφαν.
Την κατάσταση έσωσε ο Π. Σκόδρας, ο οποίος δανείστηκε χρήματα από κάποιο Μάνδαλο, πλούσιο κάτοικο της Καλλονής, πλήρωσε τους φόρους, απελευθερώθηκαν, επέστρεψαν στη Μαγέρη και καθησύχασαν τους χωριανούς.
Και άλλες πολλές φορές εναντιώθηκε κατά των τουρκικών αυθαιρεσιών.

ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΓΕΡΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Κι αυτός χρημάτισε αρκετά χρόνια κοτζαμπάσης κι έσωσε το χωριό από αυθαιρεσίες και βιαιοπραγίες των τουρκικών αρχών.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΣΜΑ ΤΖΑΜΟΣ (.....-1924) : Ήτο άνθρωπος μεγάλης θελήσεως, επιβολής και σε καλή οικονομική κατάσταση. Διακρινόταν για τα πλούσια πατριωτικά και θρησκευτικά του αισθήματα. Δεν ανεχόταν αδικίες των τουρκικών αρχών σε βάρος των συγχωριανών του, διαμαρτυρόταν κι ερχόταν σε προστριβές μαζί των, κυρίως, στην επιβολή περισσότερων φόρων απ΄ ότι δικαιούνταν. Συνελήφτηκε και κλείστηκε στη φυλακή με την κατηγορία του συκοφάντη δημοσίων υπαλλήλων. Τη φυλάκιση τη θεωρούσε τιμή του, διότι υπέφερε για τους συγχωριανούς του καταπολεμώντας την αδικία. Στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα (1904 - 1908) σαν μέλος της τοπικής επιτροπής πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες. Με την απελευθέρωση της Μακεδονίας το 1912, κατέθεσε στην Εθνική Τράπεζα 50 χρυσά εικοσάφραγκα, για την ενίσχυση του Ελληνικού Στόλου. Διέθεσε αρκετά χρήματα στην κατασκευή του τέμπλου του Αγίου Νικολάου, στην κατασκευή της πετρογέφυρας στο Παλιομάγερο, δώρισε ένα οικόπεδο, όπου χτίστηκε το διδακτήριο κ.ά.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΛΑΝΗΣ (1862 - 1936): Μικρός ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εξελίχτηκε ένας από τους καλύτερους καλφάδες. Επέστρεψε στο Δασύλλιο, όπου πρόσφερε με διάθεση και ευσυνειδησία τις υπηρεσίες του: Κοτζαμπάσης του χωριού, μέλος (ταμίας) της Επιτροπής Μακεδονικού Αγώνα. Εφοροεπίτροπος της Εκκλησίας, Πρόεδρος του χωριού μετά το 1912, πρόεδρος Σχολικής Εφορείας, ταμίας της ενοριακής επιτροπής. Αφησε τις καλύτερες εντυπώσεις εντίμου και αξιόλογου παράγοντα του χωριού.
Για το Χρήστο Γαλάνη διηγούνται και το παρακάτω ανέκδοτο: Κάποτε ο Μητροπολίτης Σισανίου - Σιατίστης πήγε στο Δασύλλιο να λειτουργήσει και να ελέγξει τα έσοδα και έξοδα της εκκλησίας. Φιλοξενήθηκε από τον Εφορεπίτροπο (ταμία) Χρήστο Γαλάνη. Ο Μητροπολίτης ελέγχοντας τους ισολογισμούς έκανε κάποια παρατήρηση στο Γαλάνη, ο οποίος έφερε κάποια δικαιολογημένη αντίρρηση. Τότε είπε ο Μητροπολίτης.
-Είμαι δεσπότης και πρέπει να μ΄ ακούσεις.
Και ο Γαλάνης απάντησε.
-Ναι δεσπότη μου, ξέρω πως είσαι δεσπότης και πρέπει να σ΄ ακούμε, αλλά μην ξεχνάς πως κι εγώ είμαι οικοδεσπότης. Εσύ δεσπότης κι εγώ οικοδεσπότης. Και οι δύο είμαστε δεσπότες.

Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας (1912) χρημάτισαν πρόεδροι μέχρι σήμερα οι παρακάτω: Νικόλαος Κοσμά Τζάμος, Χρήστος Γαλάνης, Νικόλαος Παπαχρήστου, Βασίλειος Βαχτεβάνος, Αθανάσιος Παπαδημητρίου, Αντώνιος Τζάμος, Δημήτριος Τζάμος, Ευάγγελος Παπαδόπουλος, Ευάγγελος Παπανικολάου, Βασίλειος Γερασόπουλος, Απόστολος Δελβινιώτης, Αθανάσιος Τζάμος, Κων/νος Τσιούκλας, Θωμάς Χαριζόπουλος, Βασίλειος Σκόδρας, Νικόλαος Λιούμπαρης. Από την 1.1.1987 προεδρεύει ο Θωμάς Χαριζόπουλος, με συμβούλους τους: Δημήτριο Σκόδρα, Χρήστο Τζάμο, Θωμά Τζάμο, Στέργιο Σκόδρα, Νικόλαο Λιούμπαρη και Βασίλειο Κατσαώρα.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ που εξυπηρέτησαν την κοινότητα. Στα χρόνια της σκλαβιάς οι παπάδες όπως ο Παπανικόλας Χρηστίδης και συνέχεια οι: Βασίλειος Ν. Παπανικολάου, δάσκαλος, Ιωάννης Χαριζόπουλος, Κων/νος Μαρανής, Νικόλαος Τσιούκλας και από το 1987 η Θεοδώρα Δημ. Σκόδρα.
ΚΟΙΝΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ: Από το 1950 και μέχρι σήμερα έγιναν, σταδιακά, διάφορα εκπολιτιστικά και εξωραϊστικά έργα, που έδωσαν στο χωριό μια εντελώς καινούργια εκπολιτιστική εικόνα, όπως διάνοιξη κοινοτικών και αγροτικών δρόμων, κατασκευή βρύσεων και ποτιστρών, ανακαίνιση σχολείου και εκκλησιών, τοποθέτηση ωρολογίου, ύδρευση, ηλεκτρικό ρεύμα, τηλέφωνο, ασύρματο τηλέφωνο, ομαδικό αλεξικέραυνο ακτίνας 300 μ., οδική σύνδεση με Γρεβενά και Τσοτύλι.

Η ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ - ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΤΟΥ 1910
Ένα από τα αξιόλογα έργα του χωριού είναι η κατασκευή της μονότοξης πετρογέφυρας στο ποτάμι Παλιομάγερο, που έσωσε τους κατοίκους του Δασυλλίου και των άλλων χωριών, από την μανία του υγρού στοιχείου. (φωτογραφία: η μονότοξη πετρογέφυρα, ανέγγιχτη απ' το χρόνο) Κατασκευάστηκε το 1910, με τη συνδρομή των ξενιτεμένων Δασυλλιωτών στην Αμερική, με έρανο μεταξύ των κατοίκων και την προσωπική τους εργασία. Προαιρετικός έρανος έγινε, για τον ίδιο σκοπό, και στο χωριά: Αγία Σωτήρα, Δίλοφο, Μόρφη, Χρυσαυγή, Κορυφή, Καλλονή, Τρίκορφο, Τρίκωρμο, κλπ. Στον έρανο αυτό πρωτοστάτησε ο Νικόλαος Κοσμά Τζάμος,ο οποίος πρόσφερε κι ένα σεβαστό ποσό.
Εξαιρετικό ήταν και το ενδιαφέρον του, τότε, Μητροπολίτη Σισανίου - Σιατίστης Ιεροθέου Ανθουλίδη, ο οποίος διέθεσε 250 γρόσια, από αρχιερατική λειτουργία κι άλλες ιεροτελεστίες στον Πεντάλοφο, κατά το πανηγύρι της 8ης Σεπτεμβρίου, χάρη του κοινωφελούς αυτού έργου. Το σχέδιο της πετρογέφυρας εκπόνησε ο εμπειροτέχνης Γεώργιος Τζούφας - Αναγνωστίδης, από το Δίλοφο, ο οποίος και ανιδιοτελώς επιστάτησε το έργο. Το έργο εκτέλεσαν οι Πενταλοφίτες εργολάβοι αδελφοί Ευάγγελος και Νικόλαος Μπαμπαλή και στοίχισε 75 χρυσές τουρκικές λίρες.
Η γέφυρα έχει μήκος 18 μέτρα, πλάτος 3 μέτρα και ύψος καμάρας 7,5 μέτρα.
Βλέποντας κανείς σήμερα τη μονότοξη πετρογέφυρα θαυμάζει την τεχνική και την αισθητική του αρτιότητα. Οι γεφυροποιοί καλφάδες και μαστόροι είχαν ειδικευτεί σ΄αυτή την εργασία. Με το προφητικό αισθητήριό τους εργάστηκαν με ευσυνειδησία, με τέχνη και σχολαστικότητα, για να δώσουν στο έργο τους στερεότητα και ομορφιά. Έβαζαν μέσα την ψυχή τους, δημιουργούσαν. Το γεφύρι το Δασυλλίου είναι ένα μικρό θαύμα, "τεντώνει" το λίθινο τόξο του (καμάρα) με εντυπωσιακή ευλυγισία, σαν κάποιος αθέατος πολεμιστής, που είναι έτοιμος να ρίξει το βέλος του. Είναι ένα μνημείο τέχνης και τεχνικής, σύλληψη λαϊκής έμπνευσης και θαυμαστής άρτιας εκτέλεσης. Αυτό το γεφύρι αποτελεί σήμερα ένα αξιόλογο αρχιτεκτονικό μνημείο, που πρέπει να το θαυμάζουμε, γιατί είναι δημιούργημα της λαϊκής - εμπειρικής τεχνικής και εντυπωσιάζει όχι μόνον με τη στερεότητα και την τεχνική του, αλλά και για την άψογη αισθητική του. Στη συνέχεια παραθέτουμε το συμβόλαιο κατασκευής του γεφυριού:

ΟΙ ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Για το άλεσμα των σιτηρών του χωριού και των γύρω χωριών υπήρχαν στο ποτάμι Παλιομάγερο τρεις νερόμυλοι. Δύο των Κολοβαίων, ο παλαιότερος στη "Σμίξη" και ο νεότερος στο "Μακρομάρμαρο" και του Νικολάου Κοσμά Τζάμου, κοντά στη βρύση "Ζαρκοδήμου", με δύο μυλόπετρες.
Στο μύλο του Ν. Τζάμου εργάστηκαν οι μυλωνάδες: Ο Λάγγας, από το Πολυκάστανο Βοΐου, ο Ιωάννης Λάλος και ο Μιχαήλ Τσόκος, από τη Ζώνη Βοΐου. Ληστές πήγαν στο μύλο του Νικ. Τζάμου με σκοπό να ληστέψουν το μυλωνά Λάγγα. Ο Λάγγας όμως ήταν οπλισμένος. Τραυμάτισε ένα ληστή. Οι άλλοι τον πήραν κι έφυγαν.
Οι νερόμυλοι γυρόφερναν τις μυλόπετρες σχεδόν μέχρι το 1955. Ήρθε ύστερα η μεγάλη βιομηχανία και τους γκρέμισε, όπως τόσους και τόσους νερόμυλους, που με το μονότονο τραγούδι των μυλόπετρων και το πέσιμο του νερού στα ξύλινα και πέτρινα καρούτια, μας νανούριζαν τόσα και τόσα παιδικά μας όνειρα. Σήμερα απόμειναν σωροί από ερείπια την ύπαρξή τους να θυμίζουν.

ΤΟ ΔΑΣΥΛΛΙΟ ΤΣΙΦΛΙΚΙ - ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ ΣΟΥΛΤΑΝ ΜΑΧΜΟΥΤ (ΕΤΟΣ 1273)
Ο Αλήπασας ύστερα από την πτώση του Σουλίου στο 1803, επεξέτεινε την κυριαρχία του και στη Δυτική Μακεδονία, και είχε δημιουργήσει μια νέα κατάσταση τιμαριωτισμού, που έβαζε φραγμό στην πρόοδο και τη ζωή των Κεφαλοχωρίων. Το Δασύλλιο παρά τη γενναία άρνηση του Κοτζαμπάση Πούλιου Σκόδρα και του Παπαστύλου, να υπογράψουν εικονικό πωλητήριο έγγραφο, αντί ορισμένου χρηματικού ποσού, ότι πωλούν τα κτήματα κι όλο το χωριό στον Αλήπασα, το Δασύλλιο έγινε τσιφλίκι με τα άλλα "Ζιουπάνια", και πλήρωνε φόρο προστασίας το λεγόμενο "αγαλήκι". Τα χωριά που πλήρωναν το "αγαλήκι" εδώ στην περιοχή ήταν: Πεντάλοφος, Αυγερινός, Δασύλλιο, Δίλοφο, Κορυφή, Κριμίνι, Χρυσαυγή, Μόρφη και Αγία Σωτήρα, που τότε λεγόταν Ζιουπάνια, επειδή το Ζιουπάνι (Πεντάλοφος) ήταν το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής.
Μετά το θάνατο του Αλήπασα τα Ζιουπάνια, που είχαν χάσει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, έγιναν ιμπλιάκια, δηλαδή καταχωρήθηκαν στο κτηματολόγιο του τουρκικού δημοσίου.
Με αναφορές των κοτζαμπάσηδων των παραπάνω χωριών και με παραστάσεις των ξενιτεμένων στην Κωνσταντινούπολη, προς το σουλτάνο, κατόρθωσαν την έκδοση φιρμανίου, από το σουλτάνο Μαχμούτ Β΄, με το οποίο τα χωριά επανέρχονταν στην κατάσταση που ήταν πριν από τον Αλήπασα, στην τάξη των Κεφαλοχωρίων. Το φιρμάνι φέρει χρονολογία 1273 τουρκική, 1857 ελληνική. Στη συνέχεια παραθέτουμε το σχετικό αυτοκρατορικό φιρμάνι, που το αντιγράψαμε από το βιβλίο του Βασιλείου Τζώρτζη "ΜΟΡΦΗ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ", Θεσσαλονίκη 1979, σελ. 36-38, που έχει ως εξής:

ΛΗΣΤΕΙΕΣ - ΔΕΙΝΟΠΑΘΗΜΑΤΑ
Οι Έλληνες στα πικρά και σκοτεινά χρόνια της Τουρκοκρατίας υπέφεραν τα πάνδεινα όχι μόνον από τις τουρκαρβανίτικες ληστρικές συμμορίες, αλλά και από Έλληνες ληστές. Οι ληστείες συνεχιζόταν και μετά το 1912. Εδώ θα αναφέρουμε ληστείες, ομηρίες και ξυλοδαρμούς, που διέσωσε η παράδοση και ό,τι βρήκαμε γραμμένο:
Ληστές πήραν όμηρο τον Ιωάννη Χρήστου Καρακίτσο και τον φύλαγαν στη θέση του χωριού "Καλύβια". Για λύτρα ζητούσαν από την οικογένειά του 100 χρυσές λίρες. Τη νύχτα όμως ο Καρακίτσος κατόρθωσε και λύθηκε από τα δεσμά του, ήρθε στο χωριό, πήρε την οικογένειά του και έφυγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου αναδείχτηκε ένας από τους πιο φημισμένους καλφάδες.
Στο Ημερολόγιο του Παπανικόλα Κουκόλη διαβάζουμε:
"Το 1878 περί 20 Σεπτεμβρίου. Εγένονταν γάμος ο Κώστας Καρακίτσος από Μαέρην έπαιρνε θυγατέρα του Νικ. Μαλτέσου εκ του χωρίου μας και ήλθεν οι λησταί συμπεθεροί και ο Καραμήτζος ο καπετάνιος ήτο και σύντεκνος ήτοι νουνός. Και μετά μίαν εβδομάδα έφθασεν ο ντερβέναγας Ντόκος, Αλβανός με 20 Αλβανοί, εξυλοκόπησαν τον γαμβρόν, ετζερεμέτισαν και το Λιμπόχοβο και Μαέρην, ανά 5 έως 6 λίρας, 2 κάθε χωρίον".
Επίσης στο ίδιο Ημερολόγιο διαβάζουμε:
"Το 1904 Μαΐου 3. Δύο λησταί ονομαζόμενοι Γιάννηδες, από χωρίον Ραδοσίνιστα (Μέγαρο) Γρεβενών επεριφέρονταν εις το χωριό μας και εφορολογούσαν τους κατοίκους. Εβγήκεν χωροφυλακή και τους επυροβόλησεν και τον ένα εφόνευσαν εις Παλιομάγερο και τον απέρασαν από εδώ νεκρόν και επήγαν και τον έθαψαν ως Ζιοπάνιον (Πεντάλοφος) και ο άλλος συνελήφθη και επήγεν εις φυλακήν εις Σέρβια".
Τούρκοι χωροφύλακες συνέλαβαν το Δημήτριο Κοσμά Τζάμο και τον ξυλοκόπησαν βάναυσα, επειδή οπλοφορούσε.
Το 1915 Έλληνες ληστές πήραν όμηρο το νεαρό Γεώργιο Αθαν. Σκόδρα, που παραχείμαζαν με το κοπάδι τους στο Αργυροπούλι Θεσσαλίας. Ο πατέρας του τον απελευθέρωσε με 240 χρυσές λίρες.
Το 1917 στις 17 Αυγούστου ληστές συνέλαβαν στην τοποθεσία "Σταμάτη λημέρι" τον Αθαν. Δημ. Παπαδόπουλο, που επέστρεφε από την αγορά των Γρεβενών, αφού τον λήστεψαν τον κατακρεούργησαν.
Ληστές πήραν όμηρο τη γυναίκα του Νικ. Κοσμά Τζάμου. Για την απελευθέρωσή της έδωσε 150 χρυσές λίρες.
Ληστές μπήκαν στο σπίτι του Ιωάννου Γ. Τζάμου και τον ζεμάτισαν με καυτό λάδι, για να τους δώσει χρήματα. Σε έξι μήνες πέθανε.
Ληστές χτύπησαν βάναυσα τη γυναίκα του Γεωργίου Κολοβού, Τριανταφυλλιά, για να τους δώσει χρήματα. Έμεινε κουφή σ΄ όλη της τη ζωή.
Στην τοποθεσία "Νεροτρόχι" ληστές ζεμάτισαν με καυτό λάδι το Γεώργιο Β.Κολοβό για χρήματα.
Στις 28 Αυγούστου 1928 οι αρχιληστές Γκασιοβέλης και Τσιντάρης από το Πολυνέρι Γρεβενών, με την ομάδα τους, αποπειράθηκαν να ληστέψουν τους Παπανικολαίους. Παρά τα πονηρά τεχνάσματα που μεταχειρίστηκαν, οι Παπανικολαίοι δεν τους άνοιξαν. Στη συνέχεια οι ληστές προσπάθησαν να παραβιάσουν τις θύρες με λοστούς. Οι Παπανικολαίοι που ήταν οπλισμένοι τους πυροβόλησαν. Έτσι οι Παπανικολαίοι από μέσα και οι ληστές απ΄ έξω ανταλλάχτηκαν πυροβολισμοί που κράτησαν ως τις πρωϊνές ώρες, χωρίς οι ληστές να επιτύχουν το ληστρικό τους σκοπό. (σ.σ.ι. βλέπε λεπτομερή αφήγηση στο κεφάλαιο "Αύγουστος 1928")

(συνέχεια στο Μέρος Γ')

top home